Książki autorskie

Wiersze znad palety.                          Twórczość  poetycka artystów polskich XIX i XX wieku

Wydawnictwo                                                                                           Słowo/Obraz Terytoria
Gdańsk 2020, s. 328

Bohaterami Wierszy znad palety są zarówno malarze o gruntownym wykształceniu, jak i genialni samoucy; artyści zróżnicowani pod względem światopoglądu i estetyki prac; ci powszechnie znani oraz ci, o których pamięć należałoby przywrócić. Łączy ich skłonność do poezjowania i potrzeba lirycznego wyznania, jednak niewielu z nich znamy jako poetów, gdyż w większości nie publikowali swych tekstów lub ‑ mimo druku ‑ przechodziły one bez echa. Autorka książki przez lata poszukiwała ich wierszy – często dostępnych jedynie w rękopisach – gromadziła je i opisywała. Niniejsza publikacja stanowi zwieńczenie jej wieloletnich wysiłków, odsłania nie tylko wachlarz poetyckich prób malarzy, lecz także mało znany obszar polskiej humanistyki.

Umysł filologa. Studia o literaturze,        mózgu i dydaktyce

Wydawnictwo Neriton                                                                                           Warszawa 2020, 183 s.
rec. prof. Iwona Morawska

Neuronauka stopniowo odkrywa złożoność umysłu, zmienia dawne relacje pomiędzy ciałem a duchem, wpływa na ustalenia tyczące psychiki i nieświadomości. Jej odkrycia kształtują obecnie nową orientację światopoglądową, która otwiera rozległe horyzonty również przed naukami o kulturze, kieruje uwagę humanistów ku badaniom nad sposobami pracy percepcji, emocjonalności i świadomości. Z tych tendencji wyrasta książka Umysł filologa, na którą składa się dwanaście obszernych studiów stanowiących rodzaj laboratorium, w którym poddane zostają obserwacji fenomeny neuronalne, ukryte w literaturze (architektonika myślenia, mechanizm doznań emocjonalnych, marzenia senne, stany zamilknięcia) oraz dydaktyce (lektura intuicyjna, samowiedza, intersemiotyczność, audiodeskrypcja i style myślenia).

Słowo i obraz w epoce multiplikacji

Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne
Poznań 2016, 137 s.
rec. dr hab. Alina Biała.

Książka wyrasta z epoki replik i parafraz, czasów, gdy rewindykacja dawnych dzieł, poszerzone granice parodii, każą nam na nowo rozważać pojęcia oryginalności i kreatywności. Składa się z sześciu obszernych studiów, które obejmują swym zasięgiem współczesną literaturę oraz malarstwo polskie i europejskie, od renesansu do końca XX wieku. Prezentowane teksty podejmują zagadnienia odbioru sztuki, zawierają próbę wykorzystania kontekstów neuronalnych w sferze analiz literacko-plastycznych.

Bańka mydlana. Artefakt w przestrzeni pamięci

Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne
Poznań 2013, 169 s.
rec. prof. Waldemar Okoń, prof. Antoni Smuszkiewicz.

Książka to rodzaj interdyscyplinarnego studium, które przekracza bariery filologii, historii sztuki, filozofii, stanowiąc przykład pracy badawczej z zakresu artefaktów kulturowych. Tytułowa „bańka mydlana” to obiekt z pogranicza tego, co rzeczowe i mentalne; rodzaj „rozumnego znaku”, wokół którego wirują znaczenia. To klucz do świata myśli, który otwiera przestrzeń pamięci…

Wiersze o obrazach. Studium z dziejów ekfrazy

Wydawnictwo Naukowe UAM
Poznań 2009, 320 s.
rec. prof. Waldemar Okoń.

Książka dotyczy polskich, poetyckich transpozycji dzieł malarskich, sytuuje się na pograniczu literaturoznawstwa i nauki o sztukach pięknych. To rodzaj syntetycznego opracowania, w którym ekfraza poetycka zyskuje znamiona gatunku, zostaje poddana obserwacji i klasyfikacji. Autorka rozpatruje konkretne nawiązania intertekstualne, prezentując ekfrazę w ujęciu historycznoliterackim (rozdział II) i problemowym (rozdziały III i IV). Pracę dopełnia katalog wybranych „wierszy o malarstwie”, obejmujący 229 haseł osobowych, oraz krótka antologia tekstów.

Poeci patrzą… Obrazy, wiersze, komentarze

Wydawnictwo Stentor
Warszawa 2008, 256 s.

Książka Poeci patrzą… stanowi połączenie albumu dzieł malarskich z tomem polskich utworów poetyckich. To nowa wersja historii malarstwa, tradycyjnie uporządkowana chronologicznie, w której jednak o wyborze obrazu decyduje fakt istnienia jego poetyckiego komentarza. Całość obejmuje 37 zestawień, punktów stycznych, skupiających teksty poetyckie, obrazy w formie dużych reprodukcji i inne, przywoływane w formie dopowiedzenia narracji, na miniaturowych wstawkach. Konfrontacji tekstu i obrazu towarzyszy komentarz, który konstruuję, korzystając z badań historyków sztuki i własnych analiz. Antologia skupia szerokie grono poetów, zrywając z tradycyjnie elitarnym obrazem polskiej poezji, w grupie autorów ekfraz spotkać można przedstawicieli różnych zawodów, historyków sztuki i literatury, barda, papieża, noblistów i emigrantów. W Notach o poetach gromadzę informacje o autorach, o źródłach i przejawach ich fascynacji sztuką. Książka została odnotowana w prasie: Marcin Baran, „Dziennik Polski”, 05. 01. 2009 r., Jolanta Gajda-Zadworna, „Życie Warszawy”, 02. 12. 2008 r.; Aleksandra Reimann, „Nowe Książki” 2009, nr 7, Stanisław Tabisz, „Informator ZPAP. Oddział w Krakowie” 2001, nr 1; trafiła do spisu lektur zalecanych w Pracowni Malarstwa prof. Marka Przybyła na poznańskiej ASP.

Pozytywizm. Wielkie powieści epoki

Wydawnictwo Polonia Press
Warszawa 1998, 228 s.
rec. dr Barbara Rosiecka.

Forma popularyzacji literatury; próba nowej prezentacji powieści pozytywistycznych (Lalka, Nad Niemnem, Ojciec Goriot, Potop, Zbrodnia i kara), usytuowanie ich wobec głównych etosów epoki (czyn – praca) i powiązanie z kulturą współczesną.

Lektury stulecia. Kanon XX wieku

Wydawnictwo Polonia Press
Warszawa 1999, 450 s.
rec. Małgorzata Burzyńska – Kupisz.

Forma popularyzacji literatury, próba wyodrębnienia kanonu powieści XX w.; każdy rozdział składa się z kilku, stałych elementów: nota biograficzna, problematyka, forma, człowiek a świat, człowiek a wartości, wypisy opatrzone tytułami; książka obejmuje takie pozycje jak: J. Conrad, Lord Jim; M. Proust, W stronę Swanna; R. Tagore, Dom i świat; J. Hašek; Przygody dobrego wojaka Szwejka; J. Joyce, Ulisses; T. Mann, Czarodziejska góra; F. Kafka, Proces; F. S. K. Fitzgerald, Wielki Gatsby; H. Hesse, Wilk stepowy; E. M. Remarque, Na Zachodzie bez zmian; I. Babel, Opowiadania odeskie; W. Faulkner, Światłość w sierpniu; A. Huxley, Nowy wspaniały świat; R. Musil, Człowiek bez właściwości; H. Miller, Zwrotnik Raka; A. de Saint-Exupéry, Ziemia, planeta ludzi; E. Hemingway, Komu bije dzwon; J. L. Borges, Fikcje; A. Camus, Dżuma; G. Orwell, Rok 1984;J. D. Salinger, Buszujący w zbożu; J. E. Steinbeck, Na wschód od Edenu; S. Beckett, Czekając na Godota;J. R. R. Tolkien, Władca Pierścieni; V. Nabokov, Lolita; B. Pasternak, Doktor Żywago; G. Grass, Blaszany bębenek; I. B. Singer, Sztukmistrz z Lublina; J. Heller, Paragraf 22; J. Cortázar, Gra w klasy; T. Capote, Z zimną krwią; G. G. Márquez, Sto lat samotności; M. Bułhakow: Mistrz i Małgorzata; A. Sołżenicyn, Archipelag GUŁag 1918-1956; W. Wharton, Ptasiek; U. Eco, Imię róży.

Słownik pisarzy i dzieł współczesnych

Wydawnictwo Polonia Press
Warszawa 2000, 448 s.
rec. prof. Barbara Kasprzakowa.

Słownik syntetyzujący dorobek literacki stulecia, wzbogacony o wskazówki dydaktyczne, związane z problematyką omawianych utworów. Obejmuje następujące hasła osobowe: A. Achmatowa, G. Apollinaire, I. Babel, S. Barańczak, S. Beckett, K. Blixen, H. Böll, J. L. Borges, B. Brecht, H. Broch, W. Broniewski, M. Bułhakow, A. Camus, T. Capote, A. Carpentier, L. F. Céline, J. Conrad, J. Cortázar, M. Dąbrowska, F. Dürrenmatt, U. Eco, T. S. Eliot, W. H. Faulkner, F. S. K. Fitzgerald, S. Freud, E. Fromm, J. Galsworthy, K. I. Gałczyński, W. G. Golding, W. Gombrowicz, G. Grass, G. Greene, J. Hašek, M. Heidegger, J. Heller, E. M. Hemingway, Z. Herbert, G. Herling – Grudziński, H. Hesse, B. Hrabal, A. Huxley, J. Iwaszkiewicz, S. Jesienin, J. Joyce, C. G. Jung, F. Kafka, R. Kapuściński, M. Kundera, S. Lem, B. Leśmian, M. Clarence Lowry, W. Majakowski, T. Mann, G. G. Márquez, H. Miller, A. A. Milne, C. Miłosz, S. Mrożek, R. Musil, V. Nabokov, G. Orwell, B. Pasternak, L. Pirandello, M. Proust, E. M. Remarque, R. M. Rilke, R. Rolland, T. Różewicz, A. de Saint – Exupéry, J. D. Salinger, J. P. Sartre, B. Schulz, I. B. Singer, A. Sołżenicyn, E. Stachura, L. Staff, J. E. Steinbeck, W. Szymborska, R. Tagore, J. R. R. Tolkien, J. Tuwim, S. Undset, M. Vargas Llosa, W. Wharton, S. I. Witkiewicz, V. A. Woolf, S. Żeromski. [UWAGA: hasło „P. Coelho” nie jest mojego autorstwa i zostało wbrew woli autora dodane do książki przez wydawcę].

Podręczniki

Wielozmysłowość. Filozofia i dydaktyka

Wydawnictwo Naukowe UAM
Poznań 2012, 225 s.
współautorka Anna Podemska-Kałuża, rec. prof. B. Myrdzik.

Książka wpisuje się w nurt szeroko pojętej nowoczesnej edukacji, inspirowanej antropologią zmysłów. Autorki zrezygnowały z opisywania poszczególnych predyspozycji (wzroku, słuchu, dotyku, smaku czy węchu) na rzecz przedstawienia różnych znaczeń pojęcia wielozmysłowości. Zaproponowały lekturę tekstów filozoficznych, a następnie zapoznanie się z takimi zagadnieniami, jak: lektura wielozmysłowa, słowa rzeźbiarskie, synestezja, eurytmia, somaestetyka, dydaktyka dotyku, audiodeskrypcja i kompensacja zmysłowa. W procesie poszukiwania sensów czytelnik zyskuje wiedzę niezbędną do podjęcia samodzielnych prób interpretacji polisensorycznej. Książka została pomyślana jako podręcznik pomocniczy dla studentów polonistyki, może być też pomocna studentom innych kierunków humanistycznych.

Uczeń z wyobraźnią. Ćwiczenia z analizy tekstów kultury

Wydawnictwo Seneka
Sopot-Poznań 2003, 132 s.
rec. prof. M. Kwiatkowska-Ratajczak
Jak czytać teksty kultury?, „Polonistyka” 2003, nr 9.

Podstawę ćwiczeń stanowi autorski projekt zajęć dotyczący kultury młodopolskiej (część eksperymentalna rozprawy doktorskiej); proponuję m.in. naukę o prądach artystycznych w ujęciu synkretycznym, oswajanie z malarstwem poprzez pryzmat reklamy inspirowanej obrazami mistrzów; problemowe, nie chronologiczne, poznawanie tekstów kultury, realizuję zasadę „sam sposób przekazu jest przekazem”, którą wspierają przykłady muzyczne, w wyborze i opracowaniu Barbary Kasprzakowej, dołączone do ćwiczeń w formie płyty CD.

Jak zdać maturę z języka polskiego

Wydawnictwo Verbum
Warszawa 1997, 202 s.

Książka to poradnik dla maturzysty, zawiera przykłady konspektów tematów maturalnych, leksykon uzupełniający wiedzę o literaturze i kulturze oraz przykłady „udanych” prac maturalnych z lat 1994 – 1997.

Matura bez barier. Arkusze z wyobraźnią

Wydawnictwo Seneka
Sopot-Poznań 2004, 128 s.
rec. prof. M. Kwiatkowska – Ratajczak
prof. Jerzy Kaniewski.

W ramach ćwiczeń przygotowujących do „nowej matury” proponuję tematy z zakresu korespondencji sztuk, tworząc arkusze maturalne z wykorzystaniem obrazów (m.in. Wizerunek kobiety fatalnej, Antyutopia, Mit o Narcyzie, Obrazy miasta, Anioły, Łzy, Błazen – akrobata, Lustro) i redagując eseje z pogranicza sztuk, przeznaczone dla uczniów liceum: Pamiętajcie o aniołach, Łzy, Błazen, Lustro.